دورسنج (Tachometer) - راهنمای جامع

معرفی دورسنج

دورسنج یا تاکومتر (Tachometer) دستگاهی برای اندازه‌گیری سرعت چرخشی اجسام است که معمولاً سرعت را بر حسب دور بر دقیقه (RPM) نمایش می‌دهد. این ابزار در صنایع مختلف برای مانیتورینگ و کنترل سرعت چرخش موتورها، شفت‌ها و دیگر تجهیزات دوار استفاده می‌شود.

انواع دورسنج

از نظر فناوری اندازه‌گیری:

• دورسنج تماسی: نیاز به تماس فیزیکی با قطعه دوار

• دورسنج غیرتماسی (نوری/لیزری): استفاده از نور یا لیزر برای اندازه‌گیری بدون تماس

از نظر نمایش:

• آنالوگ: با نمایشگر عقربه‌ای

• دیجیتال: با نمایشگر LCD/LED و دقت بالاتر

از نظر کاربرد:

• پرتابل (قابل حمل): برای استفاده سیار

• ثابت (نصب‌دائم): برای مانیتورینگ مداوم

نحوه عملکرد دورسنج

دورسنج‌ها با روش‌های مختلفی کار می‌کنند:

• تماسی: با تماس مستقیم با شفت و شمارش دورها

• نوری: با انعکاس نور از نوار انعکاسی روی شفت

• مغناطیسی: با تشخیص تغییرات میدان مغناطیسی

• لیزری: با تابش لیزر و تحلیل بازتاب آن

کاربردهای دورسنج

• کنترل سرعت موتورهای الکتریکی

• مانیتورینگ تجهیزات دوار در صنایع

• تنظیم و کالیبراسیون ماشین‌آلات

• عیب‌یابی سیستم‌های مکانیکی

• اندازه‌گیری سرعت در خودروها و موتورسیکلت‌ها

نحوه کار با دورسنج

1. انتخاب نوع مناسب دورسنج (تماسی/غیرتماسی)

2. در مدل‌های تماسی: اتصال محکم به شفت

3. در مدل‌های نوری: چسباندن نوار انعکاسی و تنظیم فاصله

4. روشن کردن دستگاه و خواندن مقدار RPM از نمایشگر

5. در مدل‌های حرفه‌ای: ذخیره داده‌ها برای تحلیل بعدی

کمیت‌های قابل اندازه‌گیری

• سرعت چرخش (RPM)

• در برخی مدل‌ها: سرعت خطی (متر بر دقیقه)

• مدل‌های پیشرفته: شتاب زاویه‌ای و تغییرات سرعت

مدل‌ها و برندهای معروف

• Fluke (فلوک)

• Extech (اکستک)

• UNI-T (یونی-تی)

• DTI (دی‌تی‌آی)

• Lutron (لوترون)

حوزه‌های کاربردی

• صنایع خودروسازی

• کارخانه‌های تولیدی

• تعمیرگاه‌های تخصصی

• نیروگاه‌ها و صنایع سنگین

• مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه‌ها

قیمت دورسنج

قیمت دورسنج‌ها از حدود 300 هزار تومان برای مدل‌های ساده تا چندین میلیون تومان برای دستگاه‌های صنعتی حرفه‌ای متغیر است. عوامل مؤثر بر قیمت:

• دقت اندازه‌گیری

• محدوده اندازه‌گیری

• قابلیت‌های اضافی مانند ذخیره داده

• برند و کیفیت ساخت

نکات ایمنی

1. از تماس با قطعات دوار در حین کار خودداری کنید

2. در محیط‌های پرگردوغبار از مدل‌های ضد انفجار استفاده شود

3. برای اندازه‌گیری در سرعت‌های بالا از روش غیرتماسی استفاده کنید

4. از سالم بودن کابل‌ها و اتصالات مطمئن شوید

5. دستگاه را در معرض ضربه یا رطوبت شدید قرار ندهید

جمع‌بندی

دورسنج ابزاری حیاتی برای اندازه‌گیری و کنترل سرعت چرخش در صنایع مختلف است. انتخاب نوع مناسب آن بستگی به شرایط کاری و دقت مورد نیاز دارد. با استفاده صحیح از این دستگاه می‌توان از سلامت تجهیزات دوار اطمینان حاصل کرد و از خرابی‌های پیش‌بینی نشده جلوگیری نمود.