دستگاه تشخیص گاز صنعتی (Gas Detector) - راهنمای جامع

معرفی دستگاه تشخیص گاز صنعتی

دستگاه تشخیص گاز صنعتی (Gas Detector) ابزاری حیاتی برای شناسایی و اندازه‌گیری غلظت گازهای خطرناک در محیط‌های صنعتی، آزمایشگاهی و فضای بسته است. این دستگاه‌ها از بروز حوادث ناگوار مانند مسمومیت، انفجار و آتش‌سوزی جلوگیری می‌کنند.

انواع دستگاه‌های تشخیص گاز

الف) از نظر فناوری تشخیص:

✅ گازسنج الکتروشیمیایی (برای گازهای سمی مثل CO, H₂S)
✅ گازسنج مادون قرمز (IR) (برای گازهای قابل اشتعال مانند متان)
✅ گازسنج نیمه‌هادی (MOS) (برای تشخیص سریع گازهای فرار)
✅ گازسنج یونیزاسیون شعله (FID) (برای ترکیبات آلی فرار)
✅ گازسنج PID (برای تشخیص ترکیبات آلی در غلظت‌های پایین)

ب) از نظر نمایش:

📊 آنالوگ (نمایشگر سوزنی با آلارم صوتی)
📱 دیجیتال (نمایشگر LCD با قابلیت ثبت داده)

ج) از نظر کاربرد:

🛠️ پرتابل (قابل حمل) – برای بازرسی میدانی
🏭 ثابت (نصب‌دائم) – برای مانیتورینگ مداوم در صنایع

نحوه عملکرد دستگاه تشخیص گاز

• الکتروشیمیایی: واکنش شیمیایی گاز با سنسور و تولید جریان الکتریکی

• مادون قرمز (IR): جذب نور توسط گاز و تغییر در شدت نور دریافتی

• نیمه‌هادی (MOS): تغییر مقاومت سنسور در حضور گاز

• یونیزاسیون شعله (FID): سوزاندن گاز و اندازه‌گیری یون‌های تولیدشده

• PID: یونیزه کردن گاز با نور UV و اندازه‌گیری جریان یونی

کاربردهای دستگاه تشخیص گاز

🔹 صنایع نفت، گاز و پتروشیمی (تشخیص نشت گازهای خطرناک)
🔹 معادن و تونل‌ها (پایش اکسیژن و گازهای سمی)
🔹 صنایع شیمیایی (کنترل انتشار گازهای فرار)
🔹 سیستم‌های امنیتی (تشخیص گازهای قابل اشتعال در انبارها)
🔹 آتش‌نشانی و امداد (نجات در محیط‌های آلوده به گاز)

نحوه کار با دستگاه تشخیص گاز

1️⃣ روشن کردن دستگاه و گرم شدن سنسورها (در مدل‌های حرفه‌ای)
2️⃣ کالیبراسیون اولیه (در صورت نیاز)
3️⃣ نزدیک کردن دستگاه به محیط موردنظر
4️⃣ خواندن مقدار گاز (برحسب ppm یا درصد حجمی)
5️⃣ واکنش به آلارم (در صورت تشخیص گاز خطرناک)

کمیت‌های قابل اندازه‌گیری

📌 غلظت گاز (برحسب ppm یا %LEL)
📌 نوع گاز (CO, H₂S, CH₄, O₂ و...)
📌 دمای محیط (در برخی مدل‌ها)
📌 رطوبت هوا (در مدل‌های پیشرفته)

مدل‌ها و برندهای معروف

🏷️ MSA (آمریکا – گازسنج‌های ایمنی)
🏷️ Dräger (آلمان – تجهیزات پزشکی و صنعتی)
🏷️ Honeywell (آمریکا – گازسنج‌های چندگانه)
🏷️ Riken Keiki (ژاپن – گازسنج‌های پرتابل)
🏷️ Industrial Scientific (تخصصی در گازسنج‌های صنعتی)

حوزه‌های کاربردی

🛢️ پالایشگاه‌ها و پتروشیمی
⚡ نیروگاه‌ها و صنایع انرژی
🏗️ ساختمان‌ها و تونل‌های در حال ساخت
🚇 مترو و فضاهای زیرزمینی
🚒 آتش‌نشانی و امداد و نجات

قیمت دستگاه تشخیص گاز

💰 از 2 میلیون تومان (مدل‌های ساده تک‌گازه)
💰 تا 50 میلیون تومان (مدل‌های چندگانه صنعتی)

عوامل مؤثر بر قیمت:
✔ تعداد گازهای قابل تشخیص
✔ دقت و حساسیت سنسورها
✔ قابلیت‌های اضافی (مانند اتصال بلوتوث، ذخیره داده)
✔ برند و کشور سازنده

نکات ایمنی در استفاده از گازسنج

⚠ کالیبراسیون دوره‌ای دستگاه (برای حفظ دقت)
⚠ عدم استفاده در محیط‌های انفجاری بدون گواهی ATEX
⚠ جایگزینی سنسورها پس از پایان عمر مفید
⚠ اجتناب از تماس با آب و مواد خورنده
⚠ واکنش سریع به هشدارهای دستگاه

جمع‌بندی

دستگاه تشخیص گاز صنعتی یک ابزار نجات‌بخش در محیط‌های کاری خطرناک است. انتخاب مدل مناسب به نوع گاز، محیط کاری و بودجه بستگی دارد. با استفاده صحیح از این دستگاه، می‌توان از حوادث مرگبار جلوگیری کرد و ایمنی کارکنان را تضمین نمود.